Trichinosis insan ve diğer memelilerde Trichinella cinsi nematod parazitlerin
neden olduğu bir hastalıktır. Asıl yaygın tür Trichinella spiralis olmakla
birlikte bundan başka 4 tür daha vardır. Bunlar; Trichinella pseudospiralis
(memeli ve kuşlarda), T. nativa (kutup ayılarında), T. nelsoni (yırtıcı hayvan
ve leş yiyicilerde), T. britovi (Avrupa ve G. Asya’daki karnivorlarda) dir.
Trichinosis dünyanın hemen hemen her bölgesinde görülmekle birlikte en çok
Avrupa ve ABD’de yaygındır.
İnsan bu parazit için hem son hem de arakonakçı görevi yapar. Parazit çok
çeşitli konakçılarda bulunmasına rağmen insan enfeksiyonlarında asıl kaynak
domuzlardır. Kaslarında Trichinella spiralis larvası taşıyan domuz etlerinin çiğ
veya az pişmiş olarak yenmesi ile insanlar enfekte olurlar.
Trichinosis’in epidemiyolojisinde başlıca aracı farelerdir. Bu hayvanlar hem
birbirlerini hem de leşleri yemek suretiyle enfeksiyonu kolonilerinde sınırsız
olarak devam ettirirler. Domuzlar; enfekte fareleri, diğer enfekte hayvanları ve
hatta Trichinella spiralis larvası taşıyan domuz artıklarını yemek suretiyle
enfekte olabilirler.
Trichinosis evcil hayvanlarda genellikle hafif seyreder ve klinik belirtiye yol
açmaz. Ağır enfeksiyonlarda erişkin parazitlerin sebep olduğu enteritis görülür.
Kaslara yerleşen larvalar ise akut myositis, ateş ve eozinofiliye yol açarlar.
Mezbahalarda et kontrolleri sırasında direkt trişineskopi ile yoklama ve
sindirim teknikleri ile tanı konabilir. Canlı hayvanlarda serolojik tanı
yöntemlerinden ELISA metodu uygulanabilmektedir. Bu yöntemle 100 gr et
parçasında 1 adet larva dahi tespit edilebilmektedir.
İnsanlarda hafif enfeksiyonlarda (gramında 10 veya daha az larva bulunan et
tüketildiğinde) çok fazla belirti görülmez. Ancak ağır enfeksiyonlarda (gramında
50-100 larva bulunan et tüketildiğinde) 1-2 gün içerisinde semptomlar görülmeye
başlanır. Larva bulunan domuz etinin çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmesi ile
ishal, karın bölgesinde ağrı, kusma, ateş görülebilir. Enfeksiyondan 1 hafta
sonra larvaların kaslara göçmesi ile ateş, göz kapaklarında ve yüzde ödem,
konjunktivit, kaslarda ağrı ve halsizlik görülür. Kalp, akciğer ve merkezi sinir
sistemi etkilendiğinde daha önemli belirtiler gözlenmektedir.
Enfeksiyonun tanısı insanlarda öncelikle klinik belirtilere bakılarak ve
laboratuvar bulguları ile konur. İkinci haftanın sonundan itibaren hastada
eozinofilik lökositoz görülür. Ayrıca tanıda mikroskobik ve serolojik
yöntemlerden de faydalanılır. Bu amaçla 3. haftadan itibaren kas biyopsisi gibi
yöntemler kullanılabilir. Hastanın deltoid ve gastrocnemius kaslarından biyopsi
ile alınan 1 gram kadar kas parçasının iki lam arasında sıkıştırılması ile
mikroskopta larvalar veya daha eskimiş olgularda kalsifiye kistler görülebilir.
Hastalığın 3-5. haftalarından sonra hastadan alınan kan serumlarında Enzim
Immunoassay, Indirekt hemaglutinasyon, Komplement fikzasyon, Indirekt flouresan
antikor, Bentonit flokulasyon test gibi serolojik metotlarla antikorlar tespit
edilebilmekte ve hastalar birkaç yıl seropozitif olarak kalabilmektedir.
Hastalıktan korunmak için domuz yetiştiriciliği ve yabani domuz avı kontrol
altına alınmalı, domuz ahırlarında farelerle mücadele edilmeli, domuzlara
beslenmesi amacıyla çiğ et verilmemelidir. İnsan enfeksiyonlarının önlenebilmesi
için mezbahada domuz karkasları iyice muayene edilmeli, domuz etleri
pişirilmeden önce küçük parçalara ayrılmalı ve etin iç ısısı 77oC’a ulaşacak
şekilde iyice pişirildikten sonra tüketilmelidir. Domuz etleri olası larvaların
öldürülmesi için -15 oC’da 20 gün veya -32 oC’da 24 saat tutulmalıdır.
Tuzlanmış, kurutulmuş, tütsülenmiş ve mikrodalga fırında pişirilmiş domuz
etlerinde ise larvaların tam olarak ölmediği tespit edilmiştir.
Tedavi amacıyla hayvanlarda tiabendazol, mebendazol ve febantel önerilir. İnsan
enfeksiyonlarında ise mebendazol (hem ergin parazitlere hem de larvalara etkili)
ve tiabendazol (sadece ergin parazitlere etkili) önerilir. Ayrıca steroidler de
yardımcı tedavi için kullanılabilir.
(Dr.F.Çiğdem PİŞKİN
Veteriner Merkez Kontrol ve Araştırma Enstitüsü
ETLİK-ANKARA)[/size]
Konu: TRİCHİNOSİS 
